Αρχαία Ελλάδα VS Νεότερη Ελλάδα: Πέρασαν χιλιάδες χρόνια για να πάρουμε την ελάχιστη μυρωδιά ότι κατευθυνόμαστε ολοταχώς προς το χειρότερο. Αίτια; Έλλειψη παιδείας και παροιμιώδης άγνοια. Μήπως τελικά, έχουμε ανάγκη από «Μεσσίες»; Έτσι, είναι σαν να παραδεχόμαστε την ήττα μας, διατρανώνοντας τη γενικότερη αδυναμία που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη φύση. «Η δίκη του Σωκράτη» στο θέατρο Τζένη Καρέζη.

Επίσημη πρεμιέρα για την παράσταση: «Η δίκη του Σωκράτη», ημέρα Παρασκευή 25/5/2018 στη σκηνή του θεάτρου Καρέζη. Πρόκειται για μια παράσταση που θα συζητηθεί και θα απασχολήσει θεατρόφιλους και μη. Από το θέμα της, καταλαβαίνουμε ότι μυούμαστε στην καρδιά του πολιτικού θεάτρου. Έχω γράψει στο πρόσφατο παρελθόν ότι ο θίασος Γιούλης Ζήκου και Γιάννη Μόρτζου, έχει την ικανότητα να εμβαθύνει στα θέματα που επιλέγει για ρεπερτόριο και ως εκ τούτου, να μας προσφέρει πλήρη καλλιτεχνική αρτιότητα. Σήμερα, οι θιασάρχες απέδειξαν ότι η καλλιτεχνία στο θέατρο, ναι μεν απαρτίζεται από σκληρή δουλειά, αδιάκοπη μελέτη και φινέτσα, όλα αυτά συνδυασμένα με την ευαισθητοποίηση και την πνευματική αφύπνιση σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο. Είναι γεγονός ότι οι παραστάσεις τους διδάσκουν, χωρίς να κουνούν το δάχτυλο επιδεικτικά. Αυτό το κατά τα άλλα δύσκολο εγχείρημα, ζωντανεύει επί σκηνής και μας φέρνει αντιμέτωπους με τον εαυτό μας. Η Γιούλη Ζήκου χρησιμοποίησε σαν βασική φόρμα για να υποστηρίξει το κείμενο της, πραγματικά γεγονότα από τη ζωή του σπουδαίου Έλληνα φιλοσόφου. Η μυθοπλασία εντάσσεται σε διπλό χωροχρόνο: στο παρελθόν και στο παρόν. Με αφορμή την πτυχιακή εργασία που καλούνται να φέρουν εις πέρας, οι δύο φοιτητές, βουτούν στα ήθη, την κοσμοθεωρία και τη νοοτροπία της αρχαιότητας. Θεωρώ σαφώς, έξυπνο εφεύρημα κειμενικά, το ότι ο ίδιος ο Σωκράτης μοιράζεται τις σκέψεις και τα συναισθήματα του μαζί μας. Αυτό παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον καθώς ήδη γνωρίζουμε από την ιστορία ότι ο μεγάλος φιλόσοφος καταδικάστηκε σε θάνατο χωρίς να έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει- έστω με έναν τρόπο υποτυπώδη- τον εαυτό του. Μεταξύ μας, τον υποστήριξε και με το παραπάνω.

Ο Γιάννης Μόρτζος υποδύεται τον Σωκράτη. Προσδίδει σε αυτό το ρόλο, έννοιες όπως: αυταπάρνηση, αγανάκτηση, ειρωνεία. Το χιούμορ δεν λείπει, ωστόσο το χρησιμοποιεί σε καίριες στιγμές. Αν μπορούσαμε να σκιαγραφήσουμε καρέ- καρέ το πορτραίτο του Σωκράτη, θα βλέπαμε έναν άνθρωπο φιλελεύθερο, γεμάτο αγάπη απέναντι στην αθηναϊκή κοινωνία. Ήταν από τους πρώτους που μίλησε για την έννοια της αρετής σ’ένα πλήθος κατά βάση δοκησίσοφο, το οποίο δεν ήταν καθόλου έτοιμο να συλλάβει και εν συνεχεία να κατανοήσει τα υψηλά ιδεώδη και φρονήματα που εκείνος πρέσβευε. Οι ιδέες αυτές ήταν ο θεμέλιος λίθος για περαιτέρω προβληματισμό.

Ο Γιώργος Μαγκίνης και η Ελεάννα Πουλίδα ήταν αναμφισβήτητα οι φρέσκιες παρουσίες σε αυτή τη θεατρική συνεργασία και κατ’επέκταση, σκηνική συνάντηση. Εκφραστικοί και ζωηροί, δίνουν τον καλύτερο τους εαυτό. Η Έφη Χαντζούλη κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών, υποδυόμενη την αφηγήτρια. Την χαρακτηρίζει η καθαρή εκφορά του λόγου και η σκηνική σταθερότητα.

Ο Μανώλης Γεραπετρίτης εντυπωσίασε στο ρόλο του δικαστή. Λιτός όπου το καλούσε το κείμενο και άλλοτε δυναμικός, απέδωσε στο μέγιστο, το συναισθηματικό παλαντζάρισμα που βιώνει ο ρόλος του. Ο Ηλίας Γκογιάννος με την ωραία φωνή και το ευθυτενές παράστημα του, ενσάρκωσε έναν από τους μαθητές του Σωκράτη, φανερά εντυπωσιασμένο από την προσωπικότητα του προαναφερθέντος.

Σε αυτό το σημείο, επιστρέφω πάλι στις σκέψεις μου. Πιστεύω ότι ο Σωκράτης δέχτηκε αγόγγυστα τη θανάτωση του, εξαιτίας της υπέρμετρης αγάπης του προς την πατρίδα. Σεβόμενος λοιπόν τους νόμους και τα προσωπικά του ιδανικά, οδηγήθηκε με θάρρος στην ανυπαρξία. Μια ανυπαρξία μόνο σε υλικό επίπεδο. Είχε ένα δυνατό πνεύμα και την αντίληψη να κατανοεί ότι ο άνθρωπος είναι φύσει αδύνατον να γνωρίζει τα πάντα. Μπορεί όμως να ψάξει την Αλήθεια και να βελτιωθεί μέσα από τους δικούς του τρόπους. Ήταν αναμφίβολα, ένας επαναστάτης με νου που δεν γνώριζε σύνορα, ούτε εμπόδια.

Ο Φαίδων Πατρικαλάκης φιλοτέχνησε τα σκηνικά, τα οποία κινούνται σε λευκούς τόνους καθώς και τα κοστούμια, τα οποία κινούνται ως επί το πλείστον στο παρακάτω χρωματικό δίπτυχο: άσπρο και κόκκινο. Αυτά τα χρώματα μας παραπέμπουν σημειολογικά στην αιμάτινη ζοφερότητα, μια μοίρα, ένα fatum, (πεπρωμένο που ακολουθεί τον ήρωα μας).

Η μουσική του Χριστόδουλου Χάλαρη είναι συμβατή με το βασικό θέμα της παράστασης. Λειτουργεί κλιμακωτά όσον αφορά το συναίσθημα του δέκτη, γεγονός που έχει σαν κύριο στόχο την επίτευξη της συγκινησιακής φόρτισης.

Ο Τάκης Ποδαρόπουλος συμβάλλει στη γένεση της παράστασης, εφ’όσον προσφέρει τους όμορφους φωτισμούς του.

Ολοκληρώνοντας τον εκτενή σχολιασμό μου, παρατηρώ ότι η εν λόγω παράσταση θα αφήσει το στίγμα της σαν ανεξίτηλη σφραγίδα. Και αυτό θα συμβεί γιατί θα μιλήσει στις ψυχές των θεατών, προσφέροντας τη γνώση με τρόπο κατανοητό, όχι απλοποιημένο. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι το θέατρο σαν έννοια και σαν σκηνική πράξη, έχει ξεκάθαρα πολιτική χροιά, αφού θέτει ερωτήματα που οδηγούν στον προβληματισμό και την αναζήτηση. Θα γίνω πιο συγκεκριμένη: στο θέατρο στηλιτεύονται τα κακώς κείμενα μιας πόλης. Δεν σκοπεύω να προδώσω τίποτα άλλο από αυτά που είδα. Το σημαντικό για μενα είναι ότι με συγκίνησε το κειμενικό μέρος σε συνάρτηση με την εξέχουσα προσωπικότητα του Σωκράτη που επέδειξε ισχυρή δόση αυτοθυσίας για την πόλη του. Το ερώτημα είναι, αν καταλάβαμε τη σημασία της «θυσίας» του. Η συνέχεια επί σκηνής.

Αναγνωστοπούλου Ελένη, απόφοιτος του τμήματος θεατρικών σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.